Sinds (mijn) mensenheugenis wil ik het gedrag van mijn medemens begrijpen en daarmee ook dat van mezelf. Dat kan behalve door de bestudering van de psychologie en de filosofie, ook door de biologie.
In dat laatste geval moeten we van onze menselijke troon afstappen en ons gedrag bezien in de functie van overleven als individu, gemeenschap en soort. De traditionele visie op de mens als wezen met rede en vrije wil tegenover het dier als door instinctieve impulsen gedreven 'machine' (Descartes) is aan afbrokkeling onderhevig, zo schrijft van Hooff is de wervingstekst voor zijn cursus.
Jan van Hooff is emeritus hoogleraar gedragsbiologie en socio-ecologie.
Het plezier in vertellen - college geven - spat er van alle kanten vanaf. Met een grote dosis humor boeit hij het gehoor en bindt hij hen met illustratieve beelden aan zijn stellingen en conclusies.
De voorbeelden van gedrag bij primaten, de aapachtigen, vragen om verklaring.
Waarom doodt de leider van de Hanaman Lagoeren (de tempelaap) op een gruwelijke wijze de kinderen van zijn haremvrouwtjes?
Onze gruwel bij het zien van de filmbeelden neutraliseert de professor door de relativerende opmerking dat dit zo gaat in de natuur. Hij nodigt ons uit om verklaringen te zoeken.
Want dit geweld is niet zinloos.
Mijn leven is weer eens een klein stukje veranderd.
Sinds de start van de cursus bekijk ik Life Story op woensdagavond. Vanavond de laatste van de zes.
In de bijlage van De NRC van zaterdag lees ik over de vondst van een menselijke kaak van 2,8 miljoen jaren geleden, een vondst die onze soort 0,5 miljoen jaren ouder maakt.
Ik knip het schema met de evolutie van de diverse aapmensen uit, Paranthropos, Australopithicus en de Homo's Habilis, Rudolfensis en Erectus.
Vele overeenkomsten, vele verschillen. Verschillen in hersenomvang. Een zeker volume van meer dan 1,5 liter is nodig om toe te treden tot de Homo Sapiens. Overeenkomsten met de andere aapmensen en andere dieren: zorg voor voortplanting van nakomelingen, instandhouding van de gemeenschap en de soort.
Wat wij dierlijk gedrag noemen komt meestal alleen bij de Homo sapiens voor.
Voor deze week tekende ik op: egoïsme, vals spelen bij altruïsme (naar Grunbergs Voetnoot van dinsdag jl.), doden vanwege religie en het vernietigen van eeuwenoud erfgoed.
Menselijk, al te menselijk.
Dit is genealogie met het oog op de toekomst!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten