De oorsprong van de ontwikkeling van het Duits Expressionisme lag minder in de grootstedelijke centra als Dresden, München en Berlijn.
De expressionisten wilden terug naar de natuur en kozen voor Worpswede, het Moritzburger Meer, het gebied rond Soest en Hagen, Dindelsdorf en Murnau aan het Staffelmeer in Beieren, Dangast en het eiland Fehman.
Maar de galerieën en de ontmoetingsplaatsen lagen in de steden.
Het expressionisme kreeg (pas) vanaf 1910 voet aan de grond in Berlijn, dankzij de inspanningen van het tijdschrift Der Sturm en vanaf 1911 ook Die Aktion van Franz Pfemfert..
De bezielende leiding van Der Stürm lag in handen van Herwarth Walden, hieronder op een door Oskar Kokoschka doek uit 1910.
Der Sturm was niet alleen gericht op de schilderkunst, maar ook op literatuur en politiek.
In het vooroorlogs gezapig conservatief Berlijn, hoofdstad van het Duitse keizerrijk was Der Sturm tegendraads avantgardistisch en trok daarmee veel kunstenaars aan naar de stad, zoals Kokoschka uit Wenen en Kirchner, die intrekt bij zijn vriend Max Pechstein
In de in 1898 gevormde kunstenaarsvereniging Der Berliner Sezession van Max Liebermann ontstonden vanaf 1910 spanningen, die ertoe leidden dat de jongeren in 1912 besloten niet meer met Liebermann samen te werken.
Pechstein houdt zich niet hieraan, wat tot het einde van Die Brücke leidt.
Walden beheert naast het blad Der Sturm ook een galerie en stelt zeer brede exposities samen, zoals in september 1913 met 400 werken van 73 kunstenaars uit Duitsland, Frankrijk Italië en Rusland.
Dan breekt de Eerste Wereldoorlog uit, een oefening in de ondergang van de wereld.
Jongeren sneuvelen of raken getraumatiseerd, zoals indringend weergegeven door onderstaand zelfportret van Max Beckmann uit 1917.
Het expressionisme stond voor experiment, voor oorspronkelijkheid maar herkende zich niet in de ironie en het sarcasme dat onder anderen in de geschriften van Mysmona - pseudoniem voor de filosoof Salomon Friedlaender - in satirische geschriften uiteen werden gezet.
Dit leidde tot de opkomst van het dadaïsme dat een cynisch antwoord op de tijdgeest gaf.
De ironie van Georg Grosz zal zich in zijn cartoonachtig werk steeds verder politiseren.
Omslag van het door Meulenhof in 1980 uitgegeven boek.
Vierentachtig tekeningen en zestien aquarellen.
Grosz zal vanwege dit werk Duitsland moeten ontvluchten.
De oorlog zal ook een diepe wonde slaan in een van de grootste schilders uit die tijd, Oskar Kokoschka. Hij raakt levensgevaarlijk gewond in dienst van het Oostenrijks leger. en is ontredderd door de afwijzing van zijn muze Alma Mahler, hieronder weergegeven op een werk uit 1912..
Alma Mahler, de 'tirannieke'' (aldus D. Kraaijpoel in Kunstschrift 3/'97) weduwe van de componist Gustav Mahler wordt hier door Kokoschka als een moderne Mona Lisa afgebeeld.
Wat voor relatie hadden ze, wat betekent een muze voor een kunstenaar, zijn vragen die me intrigeren.
Maar voordat ik die zal verkennen, wil ik als laatste van de serie Duitse Expressionisme Oskar Kokoschka, volgens sommigen de opvolger van Vincent van Gogh, op mijn Gaspeltuin-podium hijsen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten