Ik heb moeite met vergeten.
Douwe Draaisma is een begenadigd schrijver.
Als wetenschapper weet hij ingewikkelde thema's uit de psychologie voor leken begrijpelijk te maken. Hij illustreert de kwesties aan de hand van voorbeelden uit de literatuur, beeldende en andere kunsten.
In dit Vergeetboek werkt hij niet naar één conclusie maar benadert het fenomeen van vergeten vanuit diverse gezichtspunten. Het Vergeetboek is een soort encyclopedie van het vergeten en behandelt terzijde de werking van het geheugen,.
Hoe en Wat wordt vergeten, hoe werkt verdringing, kun je vergeten leren, wat zijn de vroegste herinneringen, hoe betrouwbaar is ons geheugen?
Het boek opent met de Scheepmakerscollectie - een door Nico Scheepmaker aangelegde verzameling van vroegste herinneringen van bekende Nederlanders - en eindigt met de laatste brieven, die ter dood veroordeelden ten tijde van de Terreur (1793-1794) aan hun geliefden schreven. De brieven bereikten de geadresseerden nooit; ze verdwenen in het gevangenisarchief en werden gepubliceerd in De laatste brief van O. Blanc Amsterdam 1988. Vele brieven getuigen van een bezorgdheid omtrent de tweede dood: het vergeten worden door de nabestaanden.
Een van de boeiendste hoofdstukken vond ik De spiegel die niets vergeet, dat handelt over de functie van de fotografie op ons geheugen en vergeten.
Welk beeld houden we over van wie overleden is?
Ons visuele geheugen is gigantisch. We kunnen duizenden gezichten onthouden.
Toch is het moeilijk om een voorstelling te maken van het gelaat van wie is overleden. Het beeld is dat van de foto geworden.
Mijn voorstelling van mijn ouders is de foto die ik na de dood van mijn moeder in 1979 (zie ook mijn blog Mijn Moeder van 25-11-2015) dertien keer afdrukte en verspreidde onder mijn vader, broers en zussen.
Bovenstaande foto zie ik regelmatig terug bij familiebezoeken.
Dit is het exemplaar van mijn vader in een zilveren lijst omvat.
Ik herinner me dat hij me vroeg of het mogelijk was om haar portret alleen af te drukken. Hij had behoefte om haar los van hem te gedenken. Die foto heeft nog dertien maanden op zijn bureau op een standaard gestaan. Hij zal er vaak naar opgekeken hebben terwijl hij vergeefs worstelde met zijn proefschrift.
Toeval of niet.
Ik herinnerde me al lezend de collage ( 80 bij 80 cm.) van mijn moeder die ik jaren eerder - het moet in de beginjaren zeventig zijn geweest - die ik als surprise voor hem maakte.
Het heeft jaren achter zijn bureau gestaan, waar ik het na zijn dood vond en meenam om het vervolgens op te bergen achter een kast..
Een verborgen altaar voor mijn moeder.
De collage is afgeplakt met boekolon, plakfolie uit die jaren om boeken voor eeuwig te kaften. De plakfolie vormt een belemmering om de foto;s los te maken en het gevaarte te ontmantelen.
Ik heb naar haar gekeken.
Ze heeft haar tweede dood nog niet bereikt
De vraag doet zich voor, wat moet ik verder met deze gedenkplaat?
Ooit vinden mijn kinderen het, die zich afvragen, hoe lang herinneren we onze doden?
Wanneer is de tijd van vergeten aangebroken?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten