Laatste woorden

In de afgelopen tijd, waarin ik niet postte zijn heel wat mensen om me heen overleden. De overlijdensberichten in de kranten van mensen die ik had gekend, knipte ik uit en plakte ze in mijn dagboek. Mijn herinneringen aan de overledene schreef ik erbij, vaak niet meer dan een ademtocht.

Van familie ontving ik verschillende berichten - ooms, tantes, neven en nichten - vaak familie, die ik jaren niet gezien noch gesproken had. 

Meestal ga ik in op de uitnodiging voor de uitvaartdienst met koffie en broodje na.

De moderne crematoria zijn voorzien van grote beeldschermen, waarop foto's worden geprojecteerd van het voorbije leven. 

Doorgaans zijn dat vakantiefoto's; tent of caravan met een tevreden lachende overledene.

In de koffie-tafelgesprekken hoor je hoe de overledene aan zijn einde is gekomen: kwaal, diagnose, behandeling, einde.

Ik ben het meest benieuwd naar het einde en in het bijzonder naar de laatste woorden 

Uit ervaring weet ik dat die van enorme impact voor de achtergeblevenen kunnen zijn.

Met de laatste energie wordt gefluisterd, dat de achterblijvende partner zich niet moet laten weerhouden om weer een relatie aan te gaan. Zoiets ontroert me. Heeft hij/zij die boodschap al lang voorbereid?

Heeft mijn tante, die haar zoon in haar laatste uur vraagt of ze het goed heeft gedaan, de bedoeling om voor eeuwig van haar twijfel verlost te zijn? Want de zoon kan natuurlijk alleen maar beamen.

Mijn nieuwsgierigheid naar de laatste woorden kan ik ook voeden door de onderstaande publicatie

In een volgende post zal ik mijn favoriete laatste woorden tonen.

In deze post wil ik spoileren wat ik tot op heden mijn laatste woorden zullen zijn - eventueel te gebruiken op mijn urn -

                                                            "Meer zat er niet in."

(Misschien moet ik die woorden toelichten. De meest vervelende opmerking, die ik vaak heb moeten horen: "Ik had meer van je verwacht." Ik heb daar nooit een goed weerwoord op kunnen geven. Wel dacht ik vaak, "Dat is dan jouw probleem". Maar daar maak je geen vrienden mee. Mijn eerste indruk die ik maak is meestal beter dan de tweede. Ook die gedachte is geen sterk weerwoord. Dus heb ik die laatste woorden bedacht. Nu, inmiddels een oude man, hoor ik helaas niet meer dat er meer van me werd verwacht.)

Een nieuw begin

Mijn eerste post plaatste ik op 20 juni 2007. 

De bijgaande foto was genomen in onze tuin om precies te zijn van het blauwe bankje onder de pergola met de druiven. 

Ik nam vanuit hetzelfde standpunt vorige maand, ruim 18 jaar later het bankje weer in beeld.

Wat opvalt is de kwaliteit van de foto. Van een eenvoudige digitale Sony cybershotcamera, waarmee ik in 2007 fotografeerde, werk ik nu met een Sony alpha 7. 

De kleur blauw is lichter - het bankje is intussen vele malen gerepareerd en geverfd.

Sinds de eerste post volgden er nog 834 met volgens het dashboard van Blogger 91674 views.

De vijf meest bekeken posts zijn

1. Nu ook reuze-aardbei uit de Gaspeltuin van 25/5/'09 met 1287 views

2. De volgorde van spullen van 12/5/'10 met 468 views

3. Femke, de aarde verlaten van 17/10/'18 met 382 views

4. Van villa Russenduin naar villa Glory van 33/8/'16 met 367 views

5. Een stad zijn van 17/2/'16 met 247 views

In mijn teksten schrijf ik over wat me in de afgelopen week heeft bezig gehouden en probeer vanuit mijn individuele ervaring algemene bevindingen en conclusies te slepen. Ik begon aanvankelijk over onze tuin te schrijven, zowel het siertuingedeelte als de moestuin. Als snel volgde mijn leeservaringen, reizen, familie en mijn persoonlijke geschiedenis. 

Later nam ik projecten als 'muzen' onder handen, projecten die meerdere posts omvatten.

Sinds mijn voorlaatste post  'Aangetroffen, opgeraapt' van februari 2023 is er veel gebeurd. Het belangrijkste was het bericht van de uitgezaaide longkanker bij Riny en de spannende therapie die volgde.

We verloren in de laatste tweeëneenhalf jaar veel vrienden, leerden nieuwe mensen kennen, genoten van vakanties in het appartement van Thomas in Marbella; ik volgde een cursus OCO - Onafhankelijke Cliënt Ondersteuner en we verduurzaamden ons huis. 

Om uit deze opsomming een algemene bevinding te destilleren lukt me niet een, twee, drie. 

Hooguit een platte conclusie: het gaat, zoals het gaat. 

Het besluit om weer te gaan bloggen ligt deels gelegen in bovenstaande conclusie, door te schrijven en te delen wil ik het Carpe Diem intensiveren.

De-blokkade en Doorstart

Het is tweeëneenhalf jaar geleden dat ik voor het laatst op deze blog 'Gaspeltuin' publiceerde.

Aanvankelijk bedoeld als wekelijks digitaal tuinjournaal, evolueerde het tot een wekelijks verslag van wat me bezig houd. 

Wat me bezig zou houden vanaf februari was me duidelijk. Riny had de diagnose 'uitgezaaide longkanker' gekregen.  Het onderwerp van mijn schrijven zou voortaan zijn, wat dat met me zou doen, wat dat voor ons zou betekenen. Het kon niet anders dat ik mijn tekst zorgvuldig zou moeten kiezen, ik zou geen tekst meer kunnen schrijven vooraleer ik die door Riny zou moeten laten screenen.

Nou is Riny vanaf het begin dat ik deze blog schrijf mijn redacteur, maar ze houdt zich bezig met de tekst en opmaak en niet met de inhoud.

Van verschillende kanten is me in die tweeëneenhalf jaar tijd gevraagd waarom ik deze blog niet meer vul. Mijn uitleg was steeds dezelfde: zelfcensuur en privacy stonden me in de weg. 

Maar Riny is het nu die me vraagt de draad weer op te pakken. Onze voorwaarde: starten met een tekst onder 'Doorstart', met instemming van beiden - Riny en ik - waarin kort de geschiedenis van Riny's ziekte uit de doeken wordt gedaan.

De titel van die tweeëneenhalf-jaar geschiedenis zou de titel 'Geluk' mogen dragen.

Want hoe vaak had het anders hebben kunnen lopen: De ondraaglijke pijnen verdwenen met één bestraling, De PDL waarde om in aanmerking te komen voor een immuun-behandeling was  gunstig, de eerste effecten van de behandeling waren spectaculair. De uitspraak: "Genezen kunnen we U niet, maar er is misschien een levensverlengende behandeling mogelijk" was de enige strohalm die op de diagnose had gevolgd. Ook de gevreesde bijwerkingen bleven uit. 

Tot... bij de 17-e immuno-kuur. Darmontstekingen die leidden tot grote aversie van eten met enorm afvallen als gevolg maakte stoppen van de behandeling noodzakelijk. Zouden 17 kuren genoeg zijn, waar inmiddels 21 geïndiceerd zijn? Er is nog te weinig ervaring om deze vraag te kunnen beantwoorden. De uitslag op eerste scan na het stopzetten van de kuur was spannend. Deze was echter dezelfde als de voorgaande: mooie uitslag op alle fronten!

De mokerslag van 2-'23 veroorzaakte bij Riny een enorme dadendrang: er moest op korte termijn van alles worden geregeld: bijstellen van het testament, opstellen van een levenstestament, overleg met de huisarts en het opstellen van een euthanasieverklaring.

Ik moest, zeker in de beginperiode opdraven als mantelzorger, een taak waarvan ik het doen van boodschappen het moeilijkst vond. Inmiddels weet ik de crackers, de vaatwas-tabletten  en de doosjes  paracetamol blindelings te vinden.

We hebben veel met elkaar gepraat. Over de kwaliteit van leven, over het leven dat we tot dan toe hebben geleid, wanneer het niet meer hoeft, wat er toe doet (en wat niet meer). Met Thomas en David  en kleinkinderen werd alles open besproken. Riny was daarbij duidelijk en troostrijk.

Het cliché Carpe Diem wordt gepraktiseerd, in het besef van Momento Mori en Amor Fati.

Tot zover de beknopte update, die de toegang tot mijn wekelijkse blog Gaspeltuin  moet openen.

Dat gebeurt na het fiat van Riny.

Riny: Het is een beknopte, juiste weergave van wat achter ons ligt.

Vanaf nu kan en wil ik weer elke zaterdag een post plaatsen.